Chrisina de Vos – Endless Fear

Lieve Christina, dames en heren.

Op zesjarige leeftijd, in het gezelschap van zijn grootmoeder, bezocht Malcolm Morley op een zonovergoten zomerdag de Engelse badplaats Folkstone. Tijdens een wandeling over de boulevard ontmoette hij een man die een reflecterende zonnebril droeg waarin in duplo de stralende maritieme omgeving van dat moment in miniatuur werd weergegeven. In zijn onbevangen enthousiasme vroeg Malcolm aan de man met de zonnebril :“vindt u het ook niet geweldig in wat voor situatie wij ons momenteel bevinden?” Vervolgens viel zijn oog op een button die de man op de revers van zijn jasje met zich mee droeg waarop de tekst te lezen viel: Thank God that you can see. Het verhaal gaat dat de jonge Morley op dat moment de beslissing nam op latere leeftijd schilderijen te gaan vervaardigen die zelfs door blinde mensen gezien konden worden. Een nobel streven natuurlijk en in zekere zin heeft Malcolm Morley dat met zijn fenomenale oeuvre ook waar gemaakt.

Kort door de bocht geredeneerd zijn er twee soorten kunstenaars: men kijkt naar buiten of men kijkt naar binnen. Christina de Vos behoort naar mijn mening tot de laatste categorie.

In 1983, 42 jaar geleden dus, ontmoette ik Christina voor het eerst tijdens haar tweede studiejaar aan de Academie van Beeldende kunsten In Rotterdam. In die dagen was ik haar docent schilderen die geacht werd om haar de beginselen van dit metier bij te brengen. Het werd een moeizaam jaar waarin ik verwoede pogingen ondernam om haar schild, dat voornamelijk bestond uit verlegenheid en onzekerheid, te doorbreken. We spraken in die dagen vaker over moed en doorzettingsvermogen dan over kleurgebruik, perspectief en andere begrippen die nodig zijn om een schilderij uit de tubes te kunnen goochelen. Ik voelde me meer psychiater dan docent. Haar studieresultaten waren niet spectaculair maar ergens sluimerde er een onmiskenbare eigenzinnigheid; een eigenschap die nog geen jaar later dwingend en glashelder aan het oppervlak verscheen. Kleine tekeningen in houtskool: Jezus op weg naar Golgotha, details uit “De verzoeking van de Heilige Antonius” van Matthias Grünewald, een onderdeel van het vermaarde Isenheimer altaar in Colmar, Christophorus zonder hoofd die een klauwende figuur met zich meedraagt, circusachtige, Kafkaëske taferelen in het kielzog van Jeroen Bosch en Francisco Goya waarin getourmenteerde figuren de hoofdrol spelen, maar dan wel het circus dat plaats vindt in de binnenwereld van de geest.

In 1999 opende ik in het Goethe-Instituut van Rotterdam haar solo-expositie “Ich bin nur durch die Welt gerannt” een hommage aan Faust met een toespraakje dat ik eindigde met een citaat van Rainer Werner Fassbinder die ooit beweerde: ” Ik zou graag een huis met mijn films willen bouwen. Sommige films zijn de kelder, andere de muren en weer andere de ramen. Maar ik hoop dat het uiteindelijk een huis wordt”. Ik besloot mijn openingswoord met de opmerking: Christina heeft in de afgelopen jaren met haar werk een stevig fundament gelegd wat hopelijk ooit het theater van de geest moet worden.